Sankt-Peterburqda keçirilən 25-ci Beynəlxalq İqtisadi Forum yalnız bir şəxsin - Qazaxıstan Prezidenti Kasım-Jomart Tokayevin sayəsində "beynəlxalq" status qazandı. Belə ki, o, Ukraynaya qarşı təcavüzün başlanmasından sonra Rusiya Federasiyasının total təcrid vəziyyətində suveren dövlətlərin yeganə lideri olaraq bu foruma qatıldı. Baxmayaraq ki, əvvəllər Sankt-Peterburq Beynəlxalq İqtisadi Forumu “Rusiya Davosu” adlanırdı və əvvəlki illərin qonaqları və iştirakçıları arasında aparıcı dövlətlərin rəhbərləri və çoxsaylı xarici nümayəndə heyətləri var idi.

Forumun moderatoru və vizual olaraq demək olar ki, “sahibi” Kremlin əsas təbliğatçısı Marqarita Simonyan idi. O, yaşıl paltarda “mis dağın məşuqəsi” kimi oturmuşdu.

Bütün hərəkətlər yeganə qonaq, suveren dövlətin başçısı Qasım-Jomart Tokayevin tanınmamış separatçı kvazi-dövlətlərə münasibətdə “Rusiya Federasiyasının siyasətinə hörmətlə yanaşdığına” dair ən azı bir söz, bir işarə eşitmək üçün nəzərdə tutulmuşdu. Simonyan açıq-aydın ümid edirdi ki, iqtisadi forumda dolayı yolla separatizmin təsdiqlənməsini, işğal olunmuş separatçı Abxaziyanın “dənizdən dənizə Ermənistan”a çevrilməsini qismən “qanuniləşdirəcək”.

Təbii ki, onun sualları qarşısında Kasım-Jomart Tokayev qeyri-müəyyən vəziyyətə düşə bilərdi. Təcavüz və separatizmə hər hansı dəstək sözü o demək olardı ki, sabah Qazaxıstanın düşmənləri ölkənin şimalında “separatçılıq layihəsi” gündəmə gətirməklə, burada “xalq respublikaları” yaradıb, xarici (rus) orduları dəvət edəcəklər.

Amma digər tərəfdən, Tokayev Rusiyanı dost dövlətin prezidenti kimi “ziyarət edir” və etiket, diplomatiya qaydalarına görə ev sahibinə hörmət göstərməyə məcburdur. Baxmayaraq ki, bu ölkənin başçısı Vladimir Putin digər qonşulara qarşı aqressiv müharibəyə, zəbt və ilhaq siyasətinə rəhbərlik edir.

Beləliklə, Marqarita Simonyan separatizmə dəstək sözləri almaq, Tokayevi və qazaxları ictimaiyyət qarşısında alçaltmaq qərarında qəti idi. O, Ukraynadan ələ keçirilən ərazilərdəki separatçı birləşmələrin “müstəqilliyi”nin Rusiya Federasiyası tərəfindən tanınması ilə başlayan “xüsusi əməliyyat”a ölkəsinin münasibətini birbaşa soruşdu.

Qasım-Jomart Tokayev peşəkar diplomat, BMT-nin keçmiş yüksək rütbəli rəsmisi və Qazaxıstanın keçmiş xarici işlər naziri kimi tez bir zamanda onun düşüncəsini anladı, təxribat xarakterli suala aydın və əhatəli cavab verdi.

“Bu məsələ ilə bağlı müxtəlif fikirlər var, səmimi deyirəm. Cəmiyyətimiz açıqdır, vətəndaş cəmiyyətinin yetkinliyi göz qabağındadır”, - deyən Tokayev forumun ev sahiblərinin şəxsən ondan “xüsusi əməliyyata” və ya başqa sözlə, aqressiyaya görə dəstək sözləri gözləməməsini ortaya qoydu. Sonra Tokayev təcrübəli beynəlxalq diplomatın hüquqi əsaslandırması ilə aydın və birmənalı olaraq separatizmin yolverilməzliyini bəyan etdi.

“Qeyd etmək istərdim ki, müasir beynəlxalq hüquq BMT-nin nizamnaməsidir. Amma əsasnamədə təsbit olunmuş iki əsas prinsip indi bir-biri ilə ziddiyyət təşkil edir. Bu, dövlətin ərazi bütövlüyü və öz müqəddəratını təyinetmə hüququdur”, - deyən Qazaxıstan Prezidenti qeyd etdi ki, əgər millətlərin öz müqəddəratını təyin etmək hüququ həqiqətən reallaşarsa, o zaman BMT-nin üzvü olan 193 dövlət əvəzinə, Yer kürəsində 500 və ya 600-dən çox “dövlət” yaranar ki, bu da xaosa səbəb ola bilər. “Bu səbəbdən biz nə Tayvanı, nə Kosovonu, nə Cənubi Osetiyanı, nə də Abxaziyanı tanımırıq və bizim fikrimizcə, bu prinsip Luqansk və Donetsk olan kvazidövlət ərazilərinə də şamil olunacaq. Bu, sualınıza səmimi cavabdır”, - deyə Qazaxıstan prezidenti bəyan etdi.

Xatırlayırıq ki, bunu 2022-ci ilin yanvarında ərazisində Rusiya Federasiyası və KTMT qoşunlarının yerləşdiyi ölkənin prezidenti deyib. Və bu qoşunların mövcudluğu zamanı həmin Marqarita Simonyan bilavasitə nəinki bu ölkənin daxili işlərinə qarışmağa, həm də Qazaxıstanın şimalında separatçı zonalar yaratmağa çağırıb, ikiüzlü şəkildə “rusların və rusdillilərin hüquqlarından narahat olub”. Bunlarla o, əslində Qazaxıstanın parçalanmasına çağırıb.

Aydındır ki, əgər belə bir vəziyyətdə Qazaxıstan prezidenti separatçılar və Rusiyanın qonşulara təcavüzü ilə bağlı təxribat xarakterli suallara “diplomatik” cavab vermsəydi, bu, həm Qazaxıstan, həm də qazax xalqı üçün özlüyündə alçaldılmış mövqe olardı. Üstəlik, ona belə bir sualı məhz kimin verdiyi də vacib amildir. Unutmaq lazım deyil ki, bu ilin aprelində Marqarita Simonyanın əri Tiqran Keosayan Qazaxıstan və qazax xalqına münasibətdə daha çox həyasızlığa və kobudluğa yol verib. Onun həyat yoldaşı isə 3 aydan az vaxt keçdikdən sonra ərinə görə üzr istəmədən Sankt-Peterburqda Qazaxıstan prezidentinə təxribatçı sual verir.

Prezident Tokayev qazaxları təhqir edən kişinin arvadının sualına Rusiya prezidenti Putini incitməmək üçün “ütülü” cavab versəydi, əslində bu, onun Rusiya Federasiyasının erməni təbliğatçılarına təslim olması və erməni lobbisinin “zəfəri” olardı. Görünür, erməni təbliğatçıları Tokayevin belə yüksək tribunadan bütün həqiqəti açıq mətnlə deməyə cəsarət etməyəcəyinə inanaraq, belə bir “zəfər”ə ümid edirdilər. Amma o, hər şeyi çılpaqlığı ilə dedi, həm Marqarita Simonyanın, həm də separatizmi dəstəkləyən erməni lobbisinin bütün “hiyləgər” kombinasiyalarını ortaya tökdü.

Qafqaz.media