Stalin Çanaqqala boğazının işğalı üçün NOTA vermişdi - indi isə KANAL İSTANBUL...

Baxış sayı:
3097

İlk dəfə olaraq, Ərdoğan 2011-ci ildə Qara və Marmara dənizlərini birləşdirəcək İstanbul kanalının yaradılması haqda bəyan etdi. Bu layihənin Rusiya üçün əhəmiyyəti nədir? Əksəriyyətin qorxusuna baxmayaraq, Rusiyanın Ankaradakı səfiri ictimaiyyəti sakitləşdirərək mövqeyini bildirdi.
Bu günlər Türkiyənin gündəmini zəbt edən məsələlərdən biri - "İstanbul" kanalıdır.Rusiyanın bu məsələdəki rəsmi mövqeyi və Rusiya mediasının nöqteyi-nəzərini sual doğuran məsələlərdəndir.
Hələlik Rusiya tərəfindən rəsmi açıqlama verilməyib. Bəzi rus mütəxəssislər və jurnalistlər öz fikirlərini səsləndirirlər. Görüşlər təbii ki, fərqlidir. Ancaq ümumilikdə rusiyalı mütəxəssislər İstanbul kanalına müsbət münasibət bildirmirlər. Məsələn, jurnalist Kseniya Andreevanın fikrincə, bu layihə Rusiyanın milli maraqlarına ziddir.
Bu arada, Rusiyanın Ankaradakı səfiri Aleksey Yerxov, türkiyəli jurnalist Murat Yetkinlə müsahibəsində qeyd etdi ki, İstanbul kanalının layihəsinin Montro Konvensiyasını dəyişdirməyəcək və bu vəziyyətdə kanalın Türkiyənin öz işidir.
Bu, Rusiyanın bu günə qədər verdiyi yeganə vacib bəyanatdır.
Bu vaxt kanalın inşası ilə bağlı müzakirə bir neçə il əvvəl nəşr olunan bir tarixi araşdırmanı xatırlatdı.
Azərbaycanlı tarixçi, professor Cəmil Həsənli “SSRİ - Türkiyə: neytrallıqdan 1939-1953 soyuq müharibəyə qədər” adlı monoqrafiyasında maraqlı bir tarixi mövzuya toxunur.
Arxiv sənədlərinə görə, Sovet lideri İosif Stalin Türk Boğazlarını almaq üçün davamlı olaraq sovet diplomatlarına göstərişlər verirdi.
Həsənli Rusiya dövlət arxivindəki sənədlərə istinad edərək Stalinlə o vaxtkı SSRİ Xarici İşlər naziri Vyaçeslav Molotov arasında maraqlı bir dialoqu təsvir edir: “Molotov deyirdi ki, ömrünün son illərində Stalinin bu məsələdə inadkar idi və tələb edirdi ki, Molotov təcili olaraq boğazlara birgə nəzarətin icrasına nail olsun. Molotov dedi: "Onları verməzlər!" Stalin cavab verdi: "Sən tələb elə".
Stalinin ölümündən bir neçə ay sonra 1953-cü ildə SSRİ-yə rəhbərlik edən Nikita Xruşov Moskva ilə Ankara arasındakı münasibətlərin normallaşmasının tərəfdarı idi.
Rusiya Dövlət Müasir Tarix Arxivinin sənədinə əsaslanan Həsənli deyir ki, Xruşşov Ankara ilə münasibətləri korlandığı üçün Stalinin silahdaşlarına zərbələr endirdi.
1957-ci ildə Sovet İttifaqı Kommunist Partiyası Mərkəzi Komitəsinin Moskvadakı tarixi plenumunda çıxış edən Xruşşov Stalinçi komandanı qınadı: "Türklərlə yaxın dostlarımız var idi ... Almanları məğlub etdik. Başınız fırlandı? Düşündünüz ki, bir nota verəcəksiniz və Çanaqqala boğazı dərhal sizə veriləcək? Belə axmaqlar yoxdur ... Nəticədə dost Türkiyəni itirdik və indi cənubumuzu hədəfdə saxlayan  Amerika bazaları var. Türklər yoldaşlardır, dostlardır. Klement Voroşilov hələ də İzmirin fəxri vətəndaşıdır. Türklər hələ bu vətəndaşlığı ləğv etməyiblər, amma bunun üçün səbəbləri var. "Götürüb xüsusi nota yazdılar, dostluğu məhv etdilər və türklərin üzünə tüpürdülər".
Ümumiyyətlə, Rusiyanın nəsə deməyə nə qədər haqqı var? Rusiya Krımı ilhaq edən zaman Türkiyənin mövqeyi necə oldu? Krımı Rusiyaya birləşdirən körpü tikdiyi zaman Türkiyənin mövqeyi necə oldu? Rusiya Çeçenistanda qırğın törədən zaman Türkiyə daxil olmaqla, digər dövlətlərin mövqeyi necə oldu? Rusiyanın nəsə deməyə haqqı olmasının düşünülməsi özü gülüncdür, bu kanal Türkiyə dövlətinin ərazisində işlənəcəyinə görə, heç bir dövlətin qarışmağa haqqı yoxdur. Rusiyanın zatən əlləri Suriyada kifayət qədər qana batıb və indi də Liviyaya nə sərhədi olmadan, nə Türkiyə qədər tarixi bağlılığı olmadan həyasızcasına müdaxilə etməkdədir. 
"dikQazete"
Tərcümə Muxalifet.az-ındır.