İran etiraz lövhələri: ABŞ SANKSİYALARI NƏTİCƏ VERDİ-ÇÖKÜŞ BAŞLAYIRMI?

Baxış sayı:
10813

Son günlər hakimiyyətin ABŞ-ın sanksiyalarının ölkə iqtisadiyyatına təsirini qarşısını almaq üçün gördüyü tədbirlər çərçivəsində benzinin qiymətini qaldırması qərarından sonra İran daxilində etiraz aksiyaları başladı.
Noyabrın 15-i gecə yarısında elan edilən qərar normativ sxem və subsidiyaları aşaraq, qiymətləri ən az 50 faiz qaldırdı.
Dəyişikliklər İranın ən kasıb vətəndaşlarına nağd kömək üçün vəsait toplamaq məqsədi daşıyır, lakin artan inflyasiya ilə mübarizə aparan bir çox İranlılar yeni siyasətə etiraz edirlər.
Nə qərar verildi?
Qərar prezident Həsən Ruhani, məhkəmə rəisi Ebrahim Raisi və Məclis sədri Əli Laricani tərəfindən qurulan Ali İqtisadi Koordinasiya Şurası tərəfindən razılaşdırılıb.
Qurum qərara alıb ki, fərdi istifadə üçün nəqliyyat vasitələrinə aylıq 60 litr (16gal) yanacaq limiti qoyulsun, benzinin qiyməti isə litr üçün 50.000 15.000 İran rialına (açıq bazar qiymətləri ilə $ 0,13) qədər artacaq. Ayrılan limitdən artıq miqdarda yanacaq alışına hər litrə görə 30.000 rial ($ 0,26) əlavə ödəniş edilsin.
Bu bahalaşmaya baxmayaraq,  dünyanın dördüncü ən böyük xam neft ehtiyatına sahib olan İranda benzin yenə ucuz olaraq qalır. Qiymət artımının gözlənildiyi vaxtda, sosial mediada bir çoxları ortalama gəlirin bu qiymət artımının onlara təsir etməməsi üçün çox az olduğunu qeyd etdilər.
Reaksiya nə oldu?
İranın daxilindəki şəhər və qəsəbələrdə nümayişlər sürətli şəkildə vüsət aldı, sürücülər maşınlarını yolun ortasında qoydular və etirazçılar yolları bağladılar.
Fars xəbər agentliyinin verdiyi məlumata görə, təhlükəsizlik işçiləri bildiriblər ki, etirazlarda təxminən 87 min insan iştirak edib.
Aksiyaların gedişində onlarla bank və mağaza yandırılıb, maddi ziyan vrurlub, 1000-ə yaxın etirazçı həbs həbs edilib. Bir polis məmuru ölüb.
Bəs bunlara əsl səbəb nədir ?
Etirazlara qiymət artımının səbəb olduğu görülsə də, işsizlikdən yaranan qıtlıq və inflyasiyanın 40 faizdən çox olduğu bir vaxtda əmanətlərin əriməsi ilə İran iqtisadiyyatının ağır vəziyyətə düşməsinin də rolu var.
ABŞ prezident Donald Trampın keçən il İranla 2015-ci il tarixli nüvə razılaşmasından birtərəfli qaydada çıxandan sonra Tehrana sanksiyalar tətbiq etdi və nəticədə İranda bu günki vəziyyət yarandı.
BVF-nin məlumatına görə, İran iqtisadiyyatı artıq "ağır sıxıntı" içindədir və sanksiyaların ağırlığı altında mübarizə apardığı üçün bu il müqavilələri 9,5 faizlə bağlayır.
İranın pul vahidi rialın dollara nisbətdə rekord həddə ucuzlaşması müşahidə edildi.
Rəsmi cavab nə oldu?
İranın Ali Rəhbəri Ayətullah Əli Xameneyi bu addımı ekspert rəyi ilə əsaslandırdı və dəstəklənməli olduğunu bildirdi.
Xameneyi, etirazçıları  "qarətçilər" adlandırdı və əks-inqilabçıları və xarici düşmənləri iğtişaşları alovlandırmaqda ittiham etdi. Təhlükəsizlik qüvvələrinə "vəzifələrini icra etmələrini" əmr etdi.
Öz növbəsində Ruhani, bazar ertəsi günü ailələrə əldə olunan vəsaitdən maddi yardım veriləcəyini  söylədi.
Etirazları səngitmək məqsədi ilə İran daxilində internet kəsilib. Bazar günü NetBlocks-ın monitorinq xidməti ölkədə bazar günü "tam kəsilmə" olduğunu bildirib.

Muxalifet.az, Şükürova Ülviyyə