“Vəzifəsindən sui-istifadə edən, korrupsiyaya bulaşan məmurları həbs etməklə yanaşı, onların malik olduqları sərvətin mənbəyini də müəyyənləşdirmək lazımdır”

“İlham Əliyev doğrudan da korrupsiyaya qarşı səmimi şəkildə mübarizə aparırsa, onda xalqa müraciət etməli və bu mübarizədə xalqın dəstəyini qazanmalıdır”

Azərbaycan Demokrat Partiyasının (ADP) sədri Sərdar Cəlaloğlu ilə korrupsiya ilə mübarizə istiqamətində başlanılan tədbirlər çərçivəsində atılan addımlar, rayon icra başçılarının və digər yetkili şəxslərin həbsi, onların mənimsədikləri milyonların taleyi və digər önəmli məsələlərlə bağlı söhbətləşdik.
(Əvvəli bu linkdə: https://muxalifet.az/bu-korrupsiyada-bulfs-qarayevin-d-payi-var-srdar-claloglu.html)

“Bu zaman əhali arasında belə bir fikir yaranır ki, başladılan proses bir klanın başqa bir klana qarşı mübarizəsidir”

– Sərdar bəy, sizcə, rüşvət və korrupsiya yalnız həbs olunan icra başçılarının rəhbərlik etdikləri rayonlarda möcvuddur? Başladılan proses, yəni korrupsiyaya qarşı mübarizə əhatə dairəsini genişləndirə bilər?

– Qeyd edim ki, korrupsiyaya qarşı mübarizə nə qədər müsbət bir addım olsa da, bəzi məqamlar bizi düşündürür. Məsələn, Azərbaycanda demək olar ki, bütün icra başçıları koronavirusla bağlı ayrılan yardımları, sosial yardımları mənimsəyir, o cümlədən digər vəzifə cinayətləri edib. Bir neçə il öncə Quba və İsmayıllıda xalqın ayaqlanması, baş verən üsyanlar bunu sübut edir. Bu halda sual yaranır: Nədən bütün icra başçılarının fəaliyyəti yoxlanılmır? Bu zaman əhali arasında belə bir fikir yaranır ki, başladılan proses bir klanın başqa bir klana qarşı mübarizəsidir. Ona görə də hesab edirəm ki, vəzifəsindən sui-istifadə edən, korrupsiyaya bulaşan məmurları həbs etməklə yanaşı, onların malik olduqları sərvətin mənbəyini də müəyyənləşdirmək lazımdır. Onlardan soruşmaq lazımdır ki, bu qədər vəsaiti necə, hansı yolla və kimlərin vasitəsiylə əldə edib. Çünki məmurların əksəriyyətinin azı 5-6 villası var ki, onların da hər birinin qiyməti 10-15 milyon manat civarındadır. Bundan başqa, bahalı avtomobilləri, həm ölkə daxilində, həm də xaricdəki banklarda hesabları, biznes obyektləri, xaricdə mülkləri var. Odur ki, yalnız 4-5 rayonla kifayətlənmək olmaz, ayrıseçkilik etmədən bütün icra başçılarının, eləcə də digər məmurların fəaliyyəti ciddi şəkildə yoxlanılmalıdır.

“Hesab edirəm ki, Azərbaycan hökuməti restitutsiya siyasəti həyata keçirməlidir, lakin hələlik biz bunu görmürük”

– Bu günədək həbs olunan rayon icra başçılarının, həmçinin Mədəniyyət Nazirliyinin yetkili şəxslərinin qeyri-qanuni yollarla mənimsədikləri vəsaitlərin, əmlakların taleyi ilə bağlı nə düşünürsünüz?

– Sözsüz ki, onların korrupsiya yolu ilə əldə etdikləri bütün vəsaitlər, əmlaklar, bir sözlə, oğurlanmış kapital birmənalı şəkildə dövlət büdcəsinə qaytarılmalıdır. Hesab edirəm ki, Azərbaycan hökuməti restitutsiya siyasəti həyata keçirməlidir, lakin hələlik biz bunu görmürük. Bu gün elə məmurlar var ki, onlar həbs edilənlərdən daha korrupsionerdir. Məgər, Mərkəzi Bankda, Təhsil Nazirliyində, Səhiyyə Nazirliyində və digərlərində yoxlama aparılsa, onlarda korrupsiya az olacaq?! Əgər korrupsiyaya qarşı mübarizə aparırıqsa, onda bütün sistem korrupsiya testindən keçməlidir. Hüquq-mühafizə orqanları, məhkəmələr, deputatlar və digərləri belə bir testdən keçirilməlidir. Bildiyiniz kimi, Milli Məclisin üzvləri deputat fəaliyyətindən kənar işlərlə məşğul olmamalıdır. Lakin buna baxmayaraq, onların böyük əksəriyyətinin biznesi var, özü də korrupsiya yolu ilə əldə edilib. Onların hamısı mühakimə olunmalıdır. Əks halda, başladılan proses gözlənilən effekti verməyə bilər. Yəni fundamental dəyişiklik olmayacaq.

“Nə üçün korrupsioner icra başçılarının övladları, qardaşları, yaxın adamları mütləq ya prokurorluqda, ya məhkəmələrdə, ya da polis sistemində yüksək postlarda çalışmalıdır?”

– Müxalifət düşərgəsinin hökumətin korrupsiyaya qarşı apardığı mübarizəyə, son həbslərə reaksiyası sizi qane edirmi? Sizcə, bu məsələdə müxalifət nə kimi addımlar atmalıdır?

– Hesab edirəm ki, müxalifətin tutduğu mövqedən də çox şey asılıdır. Əgər Azərbaycanda siyasi dialoq, korrupsiyaya qarşı mübarizənin inkişaf etməsini istəyiriksə, onda biz İlham Əliyevi dəstəkləməliyik. İlham Əliyev özündən aşağı bütün məmurlara qarşı mübarizəni davam etdirməlidir. Çünki korrupsiyaya qarşı mübarizə yalnız korrupsionerlərə qarşı mübarizə olamamalıdır. Bu, həm də korrupsiya şəraitinə qarşı mübarizə olmalıdır. Korrupsiyaya rəvac verən şəraitin aradan qaldırılması üçün idarəetmə sistemi dəyişdirilməlidir. Bu gün bir sıra suallar var ki, onların cavabı çox şeydən xəbər verir. Məsələn, nə üçün korrupsioner icra başçılarının övladları, qardaşları, yaxın adamları mütləq ya prokurorluqda, ya məhkəmələrdə, ya da polis sistemində yüksək postlarda çalışmalıdır? Bildiyimiz kimi, hüquq-mühafizə orqanları korrupsiyaya qarşı mübarizə aparmalıdır. Amma korrupsionerlərin yaxın adamları hüquq-mühafizə orqanlarında yüksək rütbəli vəzifələrdə olduğuna görə, onlar korrupsionerləri qoruyurlar. Odur ki, İlham Əliyev doğrudan da korrupsiyaya qarşı səmimi şəkildə mübarizə aparırsa, onda xalqa müraciət etməli və bu mübarizədə xalqın dəstəyini qazanmalıdır. Eyni zamanda, mətbuata, siyasi partiyalara müraciət etməlidir ki, kim korrupsiyaya qarşı mübarizədə maraqlıdırsa, mənim yanımda olsun. Məhz bu halda ölkədə korrupsiyaya qarşı genişmiqyaslı mübarizə təşkil etmək olar və bu problem tezliklə aradan qalxaq. Lakin siyasi partiyaların, mətbuatın korrupsioner məmurlar haqda yazılarına, bəyanatlarına əhəmiyyət verilmirsə, təbii ki, belə bir şəraitdə korrupsiya inkişaf edəcək, çiçəklənəcək. Əlinin papağını Vəlinin başğına qoymaqla, korrupsiyaya qarşı mübarizə aparmaq olmaz! Bu zaman sadəcə, korrupsionerlər dəyişiləcək, korrupsiyaya rəvac verən şərait isə olduğu kimi qalacaq. Bu isə dövlətin daha da zəifləməsinə gətirib çıxaracaq. Ona görə də korrupsionerlərə qarşı mübarizə nə qədər vacibdirsə, korrupsiya şəraitinin aradan qaldırılması da bir o qədər önəmlidir. Əgər adamlar bilsələr ki, vəzifədə 15-20 il qalmayacaq, normal vaxtında yerinə başqası gələcək, o zaman ölkədə korrupsiya bu qədər geniş vüsət almaz. Çünki biləcək ki, yeni gələn ilk iş kimi onun fəaliyyətini araşdıracaq. Lakin bu gün icra başçıları, nazirlər və digər məmurlar 20-30 il vəzifədə qalır, bu illər ərzində isə büdcəni talan etməklə, korrupsiya yolu ilə sərvətinə sərvət qatır. Odur ki, bu oliqarx, tayfa sistemi dağıdılmalıdır. Azərbaycanda uzun illərdir kriminal, yəni cinayətkarlıqla məşğul olan hakimiyyət var. Ona görə də korrupsiyaya qarşı mübarizə aparmaq istəyiriksə, mütləq dövlətdə şəffaflıq və nəzarət, siyasi plüralizm olmalı, konstitusiya və qanunlar işləməlidir. Knstitusiyada yazılıb ki, hakimiyyətdə qohumluq əlaqələrinə görə təmsil olunmaq olmaz. Ancaq buna baxmayaraq, demək olar ki, bütün dövlət hakimiyyətində qohumluq prinsipi ilə təmsil olunmalara rast gəlinir. Məsələn, bir deputatın oğlu Prezident Administrasiyasında, digərinin oğlu Nazirlər Kabinetində, başqasının övladı isə digər yüksək vəzifədədir. Korrupsiya ilə məşğul olan adamlar onları dövlət hakimiyyətində yerləşdirir. Bununla da faktiki olaraq, Azərbaycanda korrupsionerlərlə korrupsiya ilə mübarizə edənlər ailə şəklində birləşib, çox rahat, xalqın gözü qarşısında utanmadan talanlarını davam edirlər. Mən dinc, demokratik mübarizənin, cəmiyyəti islahatlarla dəyişməyin tərəfdarıyam. Rəhbər götürdüyüm bir neçə siyasi lider var ki, onlardan biri də Mahatma Qandidir. O deyirdi ki, cəmiyyətdə ən kiçik dəyişilmələr belə, cəmiyyətin xeyrinədir. Bu gün bir çoxları deyir ki, nə olsun 3-4 icra başçısı tutulub, İlham Əliyev başda olmaqla hamısı getməlidir. Bu, ya hər şey, ya heç nə prinsipi, yəni inliqabi prinsipdir. Halbuki hazırda Azərbaycanda inqilabi situasiya yoxdur. Bundan başqa, inqilab Azərbaycan xalqının xeyrinə deyil. Eyni zamanda, xarici qüvvələr Azərbaycanda hər hansı inqilabi proseslərə dəstək verməz. Çünki bu, dünya nizamını təhdid edir. Ona görə də bizim kimi dinc, demokratik, islahatlar yolu ilə dəyişilmələrin tərəfdarları daha çox qabağa çıxmalıdır. Mahatma Qandi deyirdi ki, ən kiçik dəyişilmələri belə, nailiyyət adlandırmaq lazımdır. Məhz bu səbəbdən də korrupsiya ilə bağlı 3-4 icra başçısı ifşa olunubsa, mən bunu böyük nailiyyət hesab edirəm, baxmayaraq ki, korrupsiya sistemi özü qalır. Lakin kiçik nailiyyətləri dəyərləndirməsək, onlar inkişaf edib böyük nailiyyətlərə çevrilə bilməz.

“İcra başçılarla yanaşı, onların təqdimatını verənlər də qanun qarşısında cavab verməlidir”

– Uzun illər Korrupsiyaya qarşı Mübarizə Baş İdarəsinə rəhbərlik etmiş Kamran Əliyevin baş prokuror vəzifəsinə təyin olunmasından sonra ölkədə korrupsiyaya qarşı daha ciddi şəkildə mübarizə aparılacağını güman etmək olar?

– Qeyd edim ki, ölkədə korrupsiyaya qarşı ən az mübarizə aparan elə prokurorluq orqanları olub. Çünki keçmiş baş prokurorun özü ən böyük korrupsionerin biri idi. Onun biznesi, xaricdəki sərvəti ilə bağlı çoxsaylı malumatlar yayımlanıb. Eyni zamanda, ölkədəki prokurorların əksəriyyətinin korrupsiya ilə məşğul olmasına dair minlərlə faktlar var. Ola bilər, Kamran Əliyev elə bir vəziyyətdə olub ki, bunlarla mübarizə apara bilməyib. Ola bilsin ki, indi əlverişli şərait var və o, korrupsiyaya qarşı mübarizə aparacaq. Bunu indidən dəqiq demək doğru olmazdı. Gözləyək, görək nələr baş verir. Hər halda yeni baş prokuror fəaliyyəti ilə özü hər şeyə aydınlıq gətirəcək.

– Sərdar bəy, necə düşünürsünüz, həbs edilən icra başçılarının təqdimatını verən şəxslər barəsində də ölçü götürüləcək?

– Həmin adamlar oliqarxlar, nazirlər, dövlətin daha yüksək postlarında çalışan siyasi rəhbərlərdir. Hakimləri, prokurorları, icra başçılarını, eyni zamanda bu və digər şəxsi general vəzifəsinə də onlar təqdim edirlər. Azərbaycanda fəxri adlardan tutmuş hərbi vəzifələrə qədər hər şeyi oliqarxlar müəyyən edir, İlham Əliyev isə sadəcə olaraq imza atır. Ona görə də artıq ölkədə oliqarxik idarəetməni dağıtmalıyıq. Bunun üçün də həbs növbəsi mütləq həmin oliqarxlara gəlib çatmalıdır. Yəni icra başçılarla yanaşı, onların təqdimatını verənlər də qanun qarşısında cavab verməlidirlər. Həmin icra başçıları ona görə uzun müddət korrupsiya ilə məşğul ola biliblər ki, korrupsiya yolu ilə əldə etdiklərinin bir hissəsini onların həmin vəzifəyə təyin olunmasına şərait yaradan oliqarxlara veriblər. Bir sözlə, oliqarx bu və digər vəzifəyə təyin olunmasına yardımçı olduğu hər kəsdən aylıq faizini alır. Ona görə də korrupsiyaya qarşı mübarizəni sistemli şəkildə bütün korrupsionerlərə və onların himayədarlarına qarşı aparmaq lazımdır.

Söhbətləşdi: Vazeh BƏHRAMOĞLU